Brandgevaar pelletkachel? Veiligheid en rol van onderhoud

Soms vragen kopers zich af of er ook brandgevaar is bij een pelletkachel. Er brandt immers echt vuur in een pelletkachel en waar vuur brandt, kan gevaar ontstaan. Gelukkig is die kans uiterst klein.

Veiligheid pelletkachel

Een pelletkachel is een bijzonder veilig en zorgvuldig ontwikkeld product. Vandaar is brandgevaar extreem beperkt. Waarom wijden we er dan een aparte blog aan?

• Ten eerste vinden we transparante informatievoorziening belangrijk als BlueSolid®. We voorzien potentiële kopers van een pelletkachel graag van alle wetenswaardigheden. Daarom delen we ook informatie over mogelijk brandgevaar. Om die reden ervaren we dat de vertrouwensband toeneemt. Bovendien is de boodschap bijzonder geruststellend.
  
  
• Ten tweede omdat de gebruiker zélf positieve of negatieve invloed heeft op de veiligheid. Het is belangrijk dat je een kachel gebruikt zoals het hoort. Bij herhaaldelijk onjuist gebruik kan het langzaam gevaarlijk worden. Dat principe begrijpt vrijwel iedereen, maar er is weleens een enkeling die aanrommelt. Zonde, de kachel is zó makkelijk in gebruik dat fouten maken bijna een prestatie is.

Wat gebeurt er wanneer je het apparaat verkeerd gebruikt? Dan kan bijvoorbeeld de zuurstof/brandstof-balans verstoord worden. Door een opeenstapeling van (makkelijk te voorkomen) fouten kun je onnodige brandrisico’s veroorzaken. Er kan ook rook in de kamer ontstaan, terwijl dit opnieuw simpel te bestrijden is. Al met al liggen eventuele brandrisico’s aan zeldzaam lakse gebruikers. Het apparaat zelf is bij juist gebruik namelijk superveilig.

Brandgevaar pelletkachel extreem beperkt

Het brandgevaar van een pelletkachel is samengevat extreem beperkt. In bijzondere gevallen van oneigenlijk gebruik kan er dus wel rook in de kamer komen. Die hoeveelheid rook hangt van de installatie en hoe de gebruiker reageert. Preventie is natuurlijk belangrijker. We gaan in op de vier vanzelfsprekendheden om onnodig brandgevaar uit te sluiten.

• Pelletkachel-onderhoud op tijd doen
• Goede houtpellets kopen
• Juiste opstart pelletkachel
• Ophoping pellets voorkomen

1. Pelletkachel-onderhoud op tijd doen

Het is altijd noodzakelijk voor veiligheid en beperking van brandgevaar om het product te onderhouden. Zoals een auto jaarlijks voor de APK gaat, kun je evengoed je kachel keuren. Veel tevreden klanten schakelen BlueSolid jaarlijks in voor een ‘Algemene Pelletkachel Keuring’ en complete reiniging. Daarnaast zijn er kleine dingetjes die je zelf eenvoudig (op tijd) kunt doen. Bekijk daarvoor de BlueSolid blog over Onderhoud pelletkachel 

2. Goede houtpellets kopen

Een pelletkachel kopen is onder andere populair door de gasbesparing. Een jaar gas verbruiken is snel duurder dan de regelmatige aanschaf van houtpellets. Maar wie absoluut voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten, neemt risico. Het klinkt logisch, maar je dient absoluut geen ‘rotzooi’ in je prachtige pelletkachel te gooien. Al met al is het een basisregel dat je kwalitatieve pellets koopt van naaldhout. Kies voor hoogwaardige houtpellets met het erkende EN Plus A1-keurmerk, die licht van kleur zijn.

Je investeert in een mooie pelletkachel, aangezien je het product waardeert en rendement ziet. Vervolgens zorg je voor goede brandstof. Dat is weliswaar iets duurder dan slechte houtpellets, maar alsnog goedkoper dan verwarmen met gas. Bovendien kunnen slechte houtpellets (vervuild, matige verbanding) de hoge betrouwbaarheid van een pelletkachel ondermijnen. Het kan eveneens leiden tot een verhoogd risico op brandgevaar!

3. Juiste opstart pelletkachel

Waarborg de juiste opstart van de pelletkachel. Daar hoef je weinig voor te doen, dat gaat eigenlijk altijd goed. Wederom kan het misgaan wanneer je onderhoud uitstelt, of verkeerde pellets gebruikt. Dit zijn de drie potentiële oorzaken waardoor een pelletkachel een slechte opstart heeft (en dus gevaar dreigt):

• Allereerst kan het verwarmingselement gevoelig zijn voor slijtage. Zodra een element aan vervanging toe is, neem de temperatuur af. De hete lucht wordt niet heet genoeg om de pellets op tijd te ontbranden. Als die temperatuur tegelijkertijd warm genoeg is om pellets te laten ‘vergassen’, ontstaat er gevaar. Er kan een soort ontploffing komen in de branderkamer.
  
  Een standaard element wordt verhit tot 600-800 °C (graden). Na een x-aantal starts neemt de temperatuur af door slijtage. Om die reden raadt BlueSolid aan om het standaard element te vervangen. Een Quartz-element of keramisch element is beter, want die worden minstens 1.000 °C (graden). Verder staat de levensduur van een keramisch element gelijk aan de levensduur van de kachel.
  
  
• Ten tweede kan het gebeuren door gebrekkig of telaat pelletkachel onderhoud. De kachel raakt vervuild, zodat de warmtewisselaar verstopt raakt. De flow van verbranding gaat naar beneden en er is minder aanvoer van zuurstof. De juiste opstart van de pelletkachel is afhankelijk van de hoeveelheid lucht (die langs het verwarmingselement stroomt). Zodra die luchtstroom afneemt, door vervuiling/verstopping, wordt er minder warmte getransporteerd. Het risico is dan opnieuw dat pellets wel ontgassen, maar niet ontbranden. Dit leidt tot een vertraagde start of een plof.
  
  
• Tot slot kunnen vochtige of slechte pellets serieuze problemen veroorzaken. Pellets ontvlammen later als ze te hard geperst zijn of een te hoge vochtigheid hebben. Als gevolg daarvan duurt het ontgassingstraject te lang, waardoor ophoping van gas dreigt. Inmiddels laat het zich raden wat er dan gebeurt: de kans op ploffen neemt toe.

De juiste opstart van de pelletkachel is een basisvoorwaarde voor veiligheid. Zoals bekend komt brandgevaar voornamelijk voor wanneer er verkeerd wordt gehandeld. Bij een slechte opstart is er dus het gevaar dat de pellets niet ontbranden. Dan ontstaat binnenin de kachel het proces van vergassing (roken). Daardoor vult de kachel zich met veel brandbaar gas, zichtbaar als rook. Daarna kan die rookmassa met een ‘ontploffing’ tot ontbranding komen. De daaropvolgende overdruk in de branderkamer kan niet afgevoerd worden. Met als uiteindelijk resultaat dat druk wordt afgevoerd door openingen die uitmonden in de woonkamer. Niemand wil zo’n rookgordijn in de kamer.

Wat te doen bij een slechte opstart

Slechte opstart? Stop de pelletkachel door deze uit te zetten op het display. Belangrijk detail: laat altijd de stroom op de kachel staan. Dankzij het uitzetten van de kachel stopt de aanvoer van de pellets. Eveneens gaat het apparaat maximaal ventileren. Blijf bij de kachel totdat er geen vuur in de branderkamer is. Stopt de kachel met ventileren? Dan dien je deze weer op te starten en uit te zetten via het display. In dat geval begint de kachel opnieuw te ventileren, zonder pellets aan te voeren. Controleer wat er gebeurt en laat de kachel niet brandend achter.

4. Ophoping pellets voorkomen

Gevaar wanneer een pelletkachel in de laagste stand brandt en te weinig pellets krijgt aangevoerd: dat kan bijvoorbeeld ook als de tank bijna leeg is. De vuurmassa kan afnemen, waardoor nieuw aangevoerde pellets niet ontsteken. Hierdoor komt er een laag houtpellets op een bedje van kooltjes. Die laag pellets gaan wel ontgassen, zodat de branderkamer gevuld raakt met gas. Als de ontbrandingstemperatuur (te laat) bereikt is, zal de toegenomen gashoeveelheid tot een plof leiden. Zorg dat je de pellettank op tijd vult, wat je al gewend bent bij de auto.

Maak de pelletkachel regelmatig schoon. Zodra de bodem van de branderkamer verstopt raakt, ontstaat er een tekort aan zuurstof. Daarna verbanden de aangevoerde pellets langzamer, met als gevolg dat ze niet volledig opbranden. Dan krijg je weer een ophoping van pellets. De vlam neemt toe in hoogte en fakkelt als een houtkachel. Wanneer de kachel wordt uitgezet, kan er vuur en rook achterblijven in de branderkamer. Bij open toestellen kan dit door overdruk resulteren in rook in de woonkamer.

Uitvoering kachel (gesloten of open toestel)

Rookgas-technisch bekeken zijn er in hoofdlijnen twee uitvoeringen pelletkachels, namelijk ‘Open branderkamer’ en ‘Gesloten branderkamer’.

• Een open branderkamer heeft altijd een open verbinding tussen branderkamer en woonkamer. Onder normale omstandigheden heerst er onderdruk in de branderkamer, niets aan de hand. Onjuist gebruik resulteert mogelijk in overdruk en rookoverlast.
  
  
• Een gesloten branderkamer (Gesloten pelletkachel)  krijgt zuurstof van buiten, er is géén open verbinding tussen branderkamer en woonkamer. Daarom is het risico op rookoverlast in de woonkamer volkomen uitgesloten. Die toestellen zijn immers luchtdicht.

Rookgas-afvoermethode pelletkachel

De bovenstaande gevallen van brandgevaar, brandrisico’s of rookoverlast zijn allemaal gerelateerd aan de gebruiker. Verder is de rookgas-afvoermethode relevant in dit verhaal. Zo’n pelletkachel kun je op heel veel manieren aansluiten. Maar niet alle uitvoeringen zijn even veilig. Vandaar dat bij een ongelukkige combinatie, onder bepaalde omstandigheden, brandgevaar dreigt. Dat is een belangrijk argument om de mogelijke opties uitvoerig te bekijken. Lees hier meer over in onze blog over de pelletkachel-afvoer.

Zuurstof-aanvoermethode pelletkachel

De zuurstof naar het vuur kan ‘van buiten’, of vanuit een andere ruimte gehaald worden. De inlaat vanaf een ander vertrek minimaliseert rookoverlastrisico’s in de woonkamer bij overdruk. Maar met een open toestel blijft er een kans op geringe geuren. Er is immers nog steeds een verbinding tussen de branderkamer en leefomgeving.

Brandgevaar pelletkachel: hoe er eventueel brand kan ontstaan

De uitvoering van de pelletkachel en de installatiekeuzes zijn overwegingen waarover BlueSolid advies kan geven. Het is duidelijk dat factoren voor zeldzaam brandgevaar grotendeels bij de gebruiker liggen. Daarom gaan we in op oorzaken en gevolgen van menselijke handelingen (of gebrek aan handelingen).

• Brand in de afvoer/schoorsteen
  Een klein taakje (hooguit minutenwerk) is het T-stuk uitzuigen met de aszuiger. Het T-stuk controleren geeft gelijk een goed beeld van de kwaliteit van de verbranding. Indien de kachel vervuilend is, zie je hier meer as. Een uitstekend functionerende kachel zal weinig as weergeven in het T-stuk. Hoe dan ook dien je eventueel opgehoopt as weg te zuigen. Anders kan het as gaan branden, zeker wanneer de kachel in hoog vermogen brandt.
  
  (Let op als je een hoog-rendement-pelletkachel hebt die is aangesloten op een lang kanaal. Wanneer je veelvuldig in laag vermogen brandt, kan er veel condens in de afvoer ontstaan. Condens vormt in combinatie met houtrook creosoot. En dat creosoot kan uitdrogen, in het T-stuk terechtkomen en vlam vatten. Die brandduur is weliswaar van korte tijd, maar kan wel 600-800 graden aantikken. Vervolgens ontstaat er veel rook en bij een gelakte buis verbrandt de verf. Het kanaal moet na een schoorsteenbrand vervangen worden.)
  
  
• Brand in de pellettank, backfire
  Door gebrekkig onderhoud kan de branderkorf verstopt raken, waarna zuurstof afneemt en pellets niet wegbranden. De pelletkorf loopt vervolgens over. Je zet de kachel uit om de aanvoer te stoppen en maximaal te ventileren. Er is een brandrisico als de pellets niet volledig weggebrand zijn. Bij een open toestel kunnen de hete gassen de pellettank bereiken via de stortbuis. Door die hete gassen gaan de pellets al in de pellettank smeulen. Dit geeft veel rookschade en eveneens zal de lak van de topplaat afbranden.
  
  
• Brand in de as-opvangbak voor de ventilator
  Voor de rookgasventilator zit een as-opvangbak. Bij langdurig uitstel van het onderhoud zal deze bak vollopen met asresten. Die resten kunnen branden, dan zal de vlam via de ventilator de afvoerbuis ingezogen worden. Daardoor kan de uitlaatgas-sensor defect raken en een hoge temperatuur tonen. De kachel stopt dan niet met ventileren, ook niet als de kachel al koud is.

Samengevat is de pelletkachel een veilig product. Enkel bij totaal onjuist gebruik (onderhoud volstrekt verwaarlozen, slechte houtpellets) kan er eventueel brandgevaar ontstaan.